Công dụng của cỏ nến cầm máu, tiêu viêm

Cỏ nến có công dụng cầm máu, tiêu viêm.

Cỏ nến mọc hoang ở khắp các đồng lầy (người miền Nam gọi là
“Bồn Bồn”), Cỏ nến còn có tên khác như “Hương bồ thảo”, “Thủy hương”, tên khoa
học Typha orientalis G.A. Stuart., thuộc họ Hương bồ TYPHACEAE.

Cỏ nến hơi giống cây Cói (cây Lác), lá dài và hẹp, hoa đơn
tính cùng gốc (bông đực ở trên, bông cái ở dưới), cụm hoa nhìn giống như cây nến,
quả hình thoi. Đông y thường dùng phấn hoa, ngoài ra còn dùng lá, hoa và mầm rễ
để làm thuốc. “Bồ hoàng” – vị thuốc thông dụng nhất từ cây Cỏ nến là phấn hoa lấy
từ hoa đực. Vào tháng 4 – 8, cắt lấy phần trên của bông hoa (phần hoa đực), giã
hay rũ lấy phấn hoa, rây loại bỏ tạp chất, phơi hoặc sấy khô, cất trong lọ kín
dùng dần. Bồ hoàng không mùi vị, rất nhẹ, thả vào nước thì nổi lên trên, gặp
gió dễ bay. Dùng tay nắm Bồ hoàng có cảm giác ẩm, trơn, dễ dính vào ngón tay.
Thứ phấn hoa hạt nhỏ, màu vàng óng, tốt hơn thứ màu nâu. Bồ hoàng có thể dùng sống,
sao vàng hoặc sao đen – tuỳ thuộc vào mục đích sử dụng.

Về mặt dược tính, theo Đông y, Bồ hoàng có vị ngọt, tính
bình, vào 3 kinh can, tỳ và tâm bào. Dùng sống có tác dụng hoạt huyết, hành ứ,
lợi tiểu chữa hành kinh đau bụng, đau ngực, bụng; sao đen có tác dụng thu sáp cầm
máu mạnh hơn, dùng chữa các xuất huyết, thổ huyết, khạc huyết, máu cam…

Một số ứng dụng cụ thể:

– Chữa các chứng xuất huyết bên trong và bên ngoài: Bồ hoàng
5g, Cao ban long 4g, Cam thảo 2g, nước 600ml. Sắc còn 200ml. Chia 2 hay 3 lần uống
trong ngày, dùng làm thuốc cầm máu.

– Chữa tai chảy mủ: Bồ hoàng tán thành bột mịn, rắc vào lỗ
tai.

– Chữa tai bị chảy máu: Dùng Bồ hoàng sao đen, tán thành bột
mịn, rắc vào lỗ tai .

– Chữa mũi chảy máu lâu ngày không khỏi: Dùng Bồ hoàng 3 phần,
hoa Thạch lựu 1 phần, hai thứ trộn đều, tán thành bột mịn, ngày uống 2 lần vào
sáng sớm và buổi tối, mỗi lần 4g bột thuốc, chiêu thuốc bằng nước sôi để nguội.

– Chữa lưỡi sưng thũng đầy cả miệng, không nói được: Dùng Bồ
hoàng bôi vào lưỡi nhiều lần trong ngày.

– Bị ngã hoặc bị đánh chấn thương, huyết ứ ở bên trong, người
khó chịu, phiền muộn: Dùng bồ hoàng 9g, uống với rượu vào lúc đói bụng.

– Chữa nóng phổi (phế nhiệt), ho khạc ra máu: Dùng Bồ hoàng
4g, Huyết dư thán (than tóc rối – cho vào dầu lạc hoặc dầu vừng rán cho đến khi
cháy đen thành than) 4g, dùng nước ép củ Sinh địa hoặc củ Mạch môn chiêu thuốc.

– Chữa tiểu tiện ra máu: Dùng Bồ hoàng 2 phần, Nghệ đen 3 phần,
tán thành bột mịn, trộn đều, trước bữa cơm tối uống 6g bột thuốc, chiêu thuốc bằng
nước cơm hoặc cháo loãng.

– Chữa thoát giang (lòi dom, trực tràng sa ra ngoài hậu
môn): Dùng Bồ hoàng trộn với mỡ lợn, bôi vào quanh hậu môn và phần trực tràng
lòi ra ngoài, tiếp đó lấy tay ấn nhè nhẹ phần trực tràng lòi ra ngoài vào
trong, làm như vậy vài ngày sẽ kiến hiệu.

– Chữa nam giới ngứa hạ bộ: Dùng Bồ hoàng tán mịn, bôi vào
những chỗ da bị ngứa.

– Chữa phụ nữ hành kinh đau bụng, kinh nguyệt không đều:
Dùng Bồ hoàng và Lá lốt liều lượng bằng nhau. Bồ hoàng sao vàng, tán mịn; Lá lốt
tẩm muối sao, tán mịn; trộn đều 2 thứ, luyện với mật thành viên cỡ đốt ngón tay
(khoảng 9 giờ). Trước mỗi kỳ kinh khoảng một tuần, mỗi ngày uống 2 lần vào sáng
sớm và buổi tối trước khi đi ngủ, mỗi lần uống 1 viên, chiêu thuốc bằng nước
sôi còn ấm; uống liên tục trong 5 ngày. Thích hợp với chứng hành kinh đau bụng,
rối loạn kinh nguyệt do hư hàn.

– Chữa phụ nữ sau khi đẻ xuất huyết do tử cung co thắt dị
thường: Dùng Bồ hoàng sống, tán thành bột mịn, uống ngày 3 lần, mỗi lần 3g,
liên tục trong 3 ngày.

Hoặc dùng một lượng thích hợp giấm đun sôi, cho bột Bồ hoàng
vào trộn đều thành một thứ bột sền sệt, chờ nguội, nặn thành viên cỡ đốt ngón
tay (khoảng 9g).

Ngày uống 2 lần vào sáng sớm và buổi tối trước khi đi ngủ, mỗi
lần 1 viên, liên tục trong 3 ngày.

– Phụ nữ sau khi đẻ bị ung nhọt ở bộ phận sinh dục và ở vú:
Lấy lá Cỏ nến, giã nát, đắp vào chỗ bị nhọt, băng cố định lại, ngày thay thuốc
3 lần. Đồng thời dùng một nắm lá Cỏ nến (khoảng 20g) sắc nước uống.